SİBİRYA TÜRKÇESİ _{Altay, Hakas, Tuva ve Saha Türkçeleri Kısa Gramer ve Edebiyat}

Türklük bilimi alanında Sibirya’daki Türk lehçeleri, Güney Sibirya ve Kuzeydoğu Sibirya olmak üzere, iki kola ayrılarak sınıflandırılır. Kuzeydoğu kolunu Saha Türkçesi ve kimilerine göre Dolgan Türkçesi oluşturur. Saha Türkçesine çok yakın olan Dolgan Türkçesi, âdeta onun bir ağzı niteliğindedir. Güney Sibirya kolunu ise Hakas, Tuva ve Altay Türkçeleri oluşturmaktadır. Güney Sibirya lehçelerinin tasnifi yapılırken bazı araştırmacılar Tofa, Şor vd. değişkeleri lehçe olarak sayarken, bazılar ise bunları Hakas, Tuva ve Altay Türkçelerinin ağızları olarak kabul etmektedir. Bunlarla ilgili daha detaylı bilgi çalışma içerisinde bulunmaktadır.

Sibirya grubu Türk lehçeleri; Oğuz, Karluk, Kıpçak gruplarından daha önce Türkçeden ayrılmaya başlamıştır. Türkçenin ve Türklerin ilk ortaya çıkma yeri olarak kabul edilen Altay bölgesi ve civarında şekillenen Türkçe, daha sonra bu bölgeden yapılan göçlerle farklı kollara ayrılmıştır. Sibirya Türk lehçeleri, bir taraftan Türkçeden erken ayrılmaları bakımından diğer Türk lehçelerinden birtakım farklılıklar gösterirken diğer taraftan Türkçenin dünyaya bu bölgeden dağılması sebebiyle Sibirya Türk lehçelerinin geriye kalan Türk lehçeleriyle olan benzerlikleri de dikkat çekicidir. Örneğin Hakas Türkçesi içerisinde Sibirya grubuna has hususiyetler gösterirken, bilhassa ağızlarında, Uygur ve Oğuz hususiyetleri de görülür. Aynı şekilde Altay Türkçesi, Sibirya grubu hususiyetleri taşırken güney ağzı, Kırgız Türkçesinin kuzey ağzının hususiyetlerini yansıtır.